Łódź, 21 maja 2018 r.
ZK/10/2018
Pani
Elżbieta Rafalska
Minister Rodziny,
Pracy i Polityki Społecznej
STANOWISKO OGÓLNOPOLSKIEGO ZWIĄZKU ZAWODOWEGO PSYCHOLOGÓW
W SPRAWIE SYTUACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH I ICH OPIEKUNÓW W POLSCE
W związku z trwającym protestem opiekunów osób niepełnosprawnych OZZP pragnie przedstawić swoje stanowisko w powyższej sprawie.
Jesteśmy przekonani, że protest osób niepełnosprawnych i ich opiekunów podjęty został w reakcji na narastające od lat problemy tej grupy społecznej. Jednym z powodów coraz mocniej artykułowanego niezadowolenia jest brak rozwiązań systemowych - zintegrowanego wsparcia dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Całościowe wsparcie powinno, w naszym przekonaniu, obejmować oświatę, szeroko rozumianą pomoc społeczną, instytucje rynku pracy, orzecznictwo, opiekę zdrowotną oraz wspierać osoby niepełnosprawne oraz ich opiekunów na każdym etapie ich rozwoju - od życia prenatalnego do momentu śmierci.
Chcemy podkreślić, że wsparcie psychologiczne konieczne jest już od najwcześniejszych faz życia, gdy w okresie prenatalnym rodzice dowiadują się, że ich dziecko urodzi się niepełnosprawne, poprzez kolejne etapy życia osoby niepełnosprawnej, jej dzieciństwo, okres dojrzewania, dorosłość, aż do momentu jej, często przedwczesnej, śmierci, z którą rodzina czy opiekunowie muszą sobie poradzić.
Ważna jest: realna dostępność wszelakiego wsparcia w systemie, bezpłatna oferta usług edukacyjnych, medycznych i rehabilitacyjnych, psychologicznych, doradztwa zawodowego i wsparcia na rynku pracy oraz środowiskowy model opieki. Jako psychologowie pracujący na co dzień z osobami o różnym stopniu niepełnosprawności chcemy podkreślić, że wadliwe rozwiązania w zakresie opieki nad takimi osobami doprowadzają często do syndromu "wypalenia" u opiekunów.
W systemie opieki nie uwzględniono żadnych działań z zakresu profilaktyki zaburzeń psychicznych, skierowanych do rodzin oraz do samych osób niepełnosprawnych. Pominięto fakt, że ważnym elementem profilaktyki zdrowia psychicznego jest umożliwienie opiekunom osób niepełnosprawnych i samym osobom niepełnosprawnym uczestnictwa w życiu społecznym, zwłaszcza podjęcia pracy.
Nie dostrzeżono, że niepełnosprawności fizycznej często towarzyszą zaburzenia psychiczne, wymagające profesjonalnej i wysokospecjalistycznej pomocy.
My, psycholodzy zrzeszeni w OZZP, z niepokojem zauważamy, że przyjęta przez Sejm 9 maja 2018 r. ustawa o wsparciu osób o znacznym stopniu niepełnosprawności nie podlegała konsultacjom ze specjalistami świadczącymi usługi na rzecz osób niepełnosprawnych, w tym ze środowiskiem psychologów. W wymienionej ustawie brakuje szczegółowych definicji oraz dokładnego katalogu „usług specjalistycznych” i ”rehabilitacji leczniczej”.
Brak wyszczególnienia w katalogu usług świadczeń psychologicznych bardzo niepokoi.
Osoby niepełnosprawne, ich rodziny oraz opiekunowie są adresatami różnorodnych usług świadczonych przez psychologów: od wsparcia psychologicznego, przez konsultacje, porady i opinie psychologiczne, po psychoterapię, terapię i rehabilitację psychologiczną.
Jako Ogólnopolski Związek Zawodowy Psychologów uważamy, że zasadnym jest podjęcie poważnej dyskusji dotyczącej pomocy osobom niepełnosprawnym i ich opiekunom w szerokim, wielospecjalistycznym gronie.
Jesteśmy przekonani, że w Polsce istnieją elementy systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych i ich opiekunów, które mogłyby stanowić podwaliny pod rozwiązania całościowe. Wiemy, że są specjaliści psychologowie posiadający odpowiednie kwalifikacje, lecz ciągle jest ich zbyt mało! Ich uposażenia w ramach umów o pracę są bardzo niskie, co powoduje odpływ wykwalifikowanych kadr z placówek finansowanych z budżetu państwa. Problemem są wciąż nieuregulowane akty prawne dotyczące zawodu psychologa.
Jako OZZP pragniemy podkreślić jak ważna jest dbałość o odpowiednią jakość pomocy psychologicznej świadczonej niepełnosprawnym i ich rodzinom. Pracodawcy muszą być zobowiązani przez państwo, poprzez odpowiednie akty prawne, do oferowania wysokiej jakości usług świadczonych przez psychologów o adekwatnych, wysokich kwalifikacjach i stworzenia im odpowiednich warunków pracy. Będzie to z pewnością skutkować poprawą życiowego komfortu osób niepełnosprawnych i ich opiekunów.
Jako specjaliści zrzeszeni w Ogólnopolskim Związku Zawodowym Psychologów wyrażamy gotowość do współtworzenia zasad i sposobów organizacji pomocy dla osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Doceniając podjęte już przez Rząd inicjatywy w tym zakresie m.in. uchwalenie ustawy „Za życiem” czy ostatnio konsultowane standardy opieki okołoporodowej pozostajemy z nadzieją na ich korzystne, praktyczne implementacje.
Pragniemy przypomnieć , że psychologowie pracują we wszystkich typach placówek świadczących usługi dla osób niepełnosprawnych, a reorganizacja systemu wsparcia jest bezpośrednio związana ze standardami ich pracy.
Wnioskujemy więc o oficjalne włączenie Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Psychologów do prac nad ową reorganizacją oraz uwzględnienie naszej organizacji - OZZP w konsultowaniu tworzonych projektów aktów prawnych.
Życzymy wszystkim osobom potrzebującym, aby każda pomoc im zapewniona była jak najwyżej jakości. Możliwe to będzie przy skoordynowaniu działań wszystkich zaangażowanych stron.